حرص و دنیاپرستی در احادیث اسلامی واژه حرص و الفاظ مرادف و هم معنی آن در احادیث اسلامی، به طور وسیع مورد بحث واقع شده و آثار و پی آمدهای بسیار منفی برای آن ذکر گردیده است که بخشی را گلچین کرده در ذیل از نظر می گذرانیم:

1- در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) می خوانیم که به امیرمؤمنان علی (ع) فرمود: «اعلم یا علی! ان الجبن و البخل و الحرص غریزة واحدة یجمعها سوء الظن! ؛ بدان ای علی! که ترس و بخل و حرص، یک غریزه هستند و همه در سوء ظن (به خدا) خلاصه می شوند! » (8)

2- همین معنی به صورت دیگری در فرمان مالک اشتر در نهج البلاغه آمده است آنجا که امام (ع) که امام مالک اشتر را از مشورت با بخیلان و افراد ترسو و حریصان برحذر می دارد، سپس می افزاید: «ان البخل و الجبن و الحرص غرائز شتی یجمعها سوء الظن بالله؛ بخل و ترس و حرص، غرایز مختلفی هستند که یک ریشه دارند و آن سوء ظن به خداست! » (9)

کسی که حسن ظن به پروردگار و قدرت او نسبت به انجام وعده هایی که در باره تامین رزق و روزی بندگان تلاشگر داده، داشته باشد هرگز برای جمع آوری اموال حرص نمی زند.

و آن کسی که توکل بر خدا و الطاف و عنایات او دارد بی جهت از هر چیزی نمی ترسد.

و آن کس که به رحمت و لطف او امیدوار است بخل نمی ورزد.

آری کسی که توحید او کامل باشد و به اسماء و صفات حسنای الهی معتقد باشد گرفتار این خوهای سه گانه کثیف نمی شود که در ظاهر سه صفت از صفات رذیله است ولی در باطن یک ریشه دارند (و به همین دلیل گاه غریزه واحده به آنها اطلاق شده و گاه غرایز شتی؛ چرا که در ظاهر متعددند و در باطن یکی) .

3- «حرص» در دنیا انسان را گرفتار رنج و تعب دایمی می کند، چنان که علی (ع)

فرمود: «الحرص مطیة التعب! ؛ حرص مرکب رنج و زحمت است! » (10)

4- در تعبیر دیگری از آن حضرت آمده است «الحرص عناء المؤبد؛ حرص مایه رنج و زحمت ابدی است» . (11)

هر گاه کمی در احوال حریصان دقیق شویم و زندگی پر درد و رنج و مشقت آنها را برررسی کنیم که شب و روز می دوند و اموالی را گردآوری می کنند و بی آنکه از آن بهره ای بگیرند رها می کنند و می روند، به صدق کلام بالا آشناتر می شویم و به گفته سعدی:

گفت: چشم تنگ دنیا دوست را یا قناعت پر کند یا خاک گور!

که در واقع مقتبس از همین احادیث است.

5- انسان حریص هرگز سیر نمی شود، به همین دلیل دائما برای جمع و اندوختن ثروت تلاش می کند و حتی خودش از آن بهره نمی گیرد، امیرمؤمنان علی (ع) در سخن پر معنای دیگری می فرماید: «الحریص فقیر و لو ملک الدنیا بحذافیرها! ؛ آدم حریص فقیر است هر چند تمام دنیا را مالک شود! » (12)

6- تنها کسانی از غنای درون بهره مند می شوند که اسیر حرص نباشند، همان گونه که مولا امیرمؤمنان علی (ع) در سخن دیگری می فرماید: «اغنی الغنی من لم یکن للحرص اسیرا! ؛ از همه بی نیازی ها بالاتر بی نیازی کسی است که اسیر چنگال حرص نباشد! » (13)

7- حرص برای جمع آوری اموال دنیا سرانجام انسان را به هلاکت می افکند، نه فقط هلاکت معنوی که در بسیاری از اوقات هلاکت مادی نیز به همراه دارد، در حدیثی از رسول خدا (ص) می خوانیم: «ان الدینار و الدرهم اهلکا من کان قبلکم و هما مهلکاکم! ؛ دینار و درهم (سکه های طلا و نقره) پیشینیان شما را هلاک کردند شما را نیز هلاک می کنند! » (14)

8- آدم حریص روز به روز خود را گرفتارتر می کند تا آنجا که راه نجات را به روی خود می بندد، چنانکه در مثال بسیار جالبی در کلمات امام باقر (ع) آمده است: «مثل الحریص علی الدنیا مثل دودة القز، کلما ازدادت من القز علی نفسها لفا کان ابعد لها من الخروج! حتی تموت غما! ؛ آدم حریص نسبت به دنیا مانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر بر اطراف خود می تند (و پیله را ضخیم تر می کند) سخت تر می تواند از آن خارج شود و سرانجام در درون پیله خود می میرد! » (15)

9- حرص و آز شخصیت انسان را در هم می شکند و ارزش او را در انظار مردم پایین می آورد، علی (ع) می فرماید: «الحرص ینقص قدر الرجل، فلایزید فی رزقه! ؛ حرص قدر آدمی را پایین می آورد، بی آنکه چیزی بر رزق او بیفزاید! » (16)

10- حرص از اموری است که سرچشمه گناهان زشت دیگری می شود و از آن جمله عدم مراعات حلال و حرام و ترک احترام به حقوق مردم و آلوده شدن به انواع ظلم و ستمهاست، به همین دلیل امیرمؤمنان علی (ع) از جمله دستورهای مهمی که در فرمان معروف خود به مالک اشتر داد این بود: «لاتدخلن فی مشورتک حریصا یزین لک الشره بالجور! ؛ هرگز آدم حریص را به عنوان مشاور خود انتخاب مکن چرا که او تمایل به ستمگری را در نظر تو زینت می دهد! » (17)

بدین ترتیب، حرص پیامدهای بسیار خطرناک و زیانباری دارد، انسان را از خدا دور می کند، شخصیت او را در نظرها در هم می شکند، آرامش را از او می گیرد، او به خاطر حرص، به گناهان بزرگ دیگری آلوده می شود، روز به روز از سعادت دورتر می گردد و همچون بنده ای اسیر و ذلیل و گرفتار می شود و در یک کلمه دین و دنیای او تباه می گردد.