مطالعات جمعیت شناختی مجازی حاکی از آن است که کاربران شبکه های اجتماعی از قابلیت ها و امکانات متنوع این شبکه ها به یک میزان و در یک سطح استفاده نمی کنند,برخی از کاربران اینترنتی در چند شبکه اجتماعی عضو هستند,روزانه به این سایت ها سر میزنند و از اکثر امکانات آن ها استفاده می کنند.و برخی دیگر ممکن است تنها در یک سایت عضو باشند و هر از چند گاهی ممکن است تنها به صفحه شخصی خود شان مراجعه کنند.بین این دو گروه نیز کاربران اینتر نتی بر حسب نوع و میزان استفاده شان از شبکه های اجتماعی در طیف وسیعی قرار می کیرند. از جمله این دسته بندی ها می توان به پژوهش سایت اندرسون انالیتیکس(Anderson Analytics) در باره کاربران شبکه های اجتماعی انجام شده است.این پژوهش با تاکید بر کاربران اینترنتی آمریکایی با تاکید بر فیس بوک انجام شده است و پس از گرداو ری اطلاعات مربوط به نوع رویارویی این کاربران با شیکه های اجتماعی ,آنها در چهار گروه طبقه بندی شده اند.

این فعالیت مجازی دائم و یا حاشیه ای برای جوانان مجردی که با انواع استرس ها,و اضطراب های دورا ن تحصیل,سربازی,بازار کار و ... درگیر هستند و یا جوانانی که در دوران گذار از وضعیت تجرد به تاهل هستند و به تازگی با به عهده دار شدن وظایف شفلی و مسئولیت های خانوادگی در شرایط اقتصادی امروز,برای تامین هزینه های زندگی,فعالیت های تفریحی آنان محدود شده است جایگاه ویژه ای می یابد.بنابراین انتخاب آزادانه,میزان مشارکت با میل و رغبت در جمع دوستان,خود بودن و یا گمنام بودن اعضادر میان جستوجوی صفحات گفتوگوها و اضهار نظر ها,تبادل بی پرده احساسات و نظر ها,تعدیل و تشویق ها و دلهره ها بدون مشکلات اجتماعی که گاه در ابراز نظر رودر رو دید ه میشود کنشگری و رضایت مندی جوانان را تحت الشعاع قرار داده و از مهم ترین محرک ها برای تداوم فعالیت کاربران محسوب می شود.

همچنین خود واقعی و دلخواه کاربر,در قالب رفتار ارتباطی و اعلام نظراتی که در جامعه واقعی برای حفظ ظاهر و همراهی با دیدگاه های مسلط,هنجارهای اجتماعی موجود کمتر و یا اصلا بروز داده نشده اند فارغ از هرگونه فشار فرصت عرضه می یابند.از این رو برای عده زیادی از اعضا,فعالیت در شبکه,اطلاعات یابی نامحدود,کنجکاوی در زندگی دوستان و آشنایان,سرگرمی در دسترس,تفریحی کم هزینه و گاهی منشاء اثر که از یک سو به شادی,رضایت و تجدید روحیه کاربر از سوی دیگر به اعتماد به نفس و حس توانمندی به عاملیت فردی وی می انجامد.همچنینی در برخی موارد تلاش جمعی را به منظور نیل به حقیقت رغم می زند ,به طور مثال,انتشار اخبار,ایده ها,قیاس و تطبیق شنیده ها و مستندات تصویری, در بین اعضا به واکنش سریع و صریح جمعی نسبت به برخی از مسائل شده به گونه ای از کنترل غیر رسمی از پایین به بالا را در جامعه جاری و ساری میکند.بنابراین تمام ساعاتی را که این جوانان در این شبکه ها سپری می کنند را نمی توان وقت گذرانی بیهوده محسوب کرد.

از صحبت های کاربرای چنین استنباط می شود که روابط شبکه ای برای بسیاری از جوانان حکم تداوم,تحکیم و تکمیل فعالیت های واقعی را دارد.ضمن آنکه ظرفیت های متنوع شبکه از جمله گفتگو,بازی های متعدد,تبادل موسیقی,محتوا,عکس و ...در بسط کمیت روابط و ارتقای کیفیت انها نقش به سزایی دارد.از نگاه کاربران جوان مشارکت کننده در این پژوهش,شبکه های اجتماعی فرصت تفنن و شوخی با دوستان را فراهم آورده و از این راه فضایی مفرح و شاد برای گذراندن وقت و رفع خستگی تلقی می گردد.به زعم این کاربران با بهره گیری از فضای شبکه,تجربه فراغتی مشترک و لذت بخشی که سازگار با گرایشات و تمنی های دوران جوانی است با انگیزه شخصی,انتخاب و در کنار فعالیت های روزمر دنبال میشود.

میتوان مطمئن بود که دوستان قدیمی محفوظ اند و شاید هم از همیشه نزدیک تر شده اند.علاوه بر این,انتخاب گری و گزینش گری کاربر فرصت تعامل اجتماعی خارج از تیر رس والدین و استقلال در روابط اجتماعی را متفاوت از هنجار های جامعه به ویژه برای کاربران کم سن و سال فراهم می کند.

چگونکی بهره گیری جوانان از شبکه های اجتماعی مجازی:

از مهم ترین اهداف کاربران برای پیوستن به شبکه های اجتماعی مجازی پیگیری روابط دوستی و فامیلی و وابستگی های خانوادگی است که در این بخش انگیزه انسجام بخشی اجتماعی نامیده می شود.از آنجا که روابط گروهی در سنین نوجوانی و جوانی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و همسالان اوقاتی از شبانه روز را در فضای آموزشی,ورزشی,کاری و تفریحی با هم می گذرانند در ایجاد الگوی رفتاری یک دیگر نقش مهمی ایفا می کنند,چنانچه اضهارات کاربران نیز حاکی از آن است که حضور جوانان در شبکه های اجتماعی مجازی,به دنبال فشار گروه دوستان و به نگیزه همکاری و همنوایی با آنان انجام شده است.بنابراین یکی از دلایل عضویت در شبکه های اجتماعی مجازی,حس تعقل به یک گروه,بودن در میان آنان و عضو آنها تلقی شدن است.در سایه تعاملات شبکه ای به رغم فاصله فیزیکی,نزدیکی عاطفی اعضا نیز احساس می شود.

دقت به این نکته در مرحله پیشرفت فناوری کدام یک از عوامل تاثیر گذار بوده اند؛برای رسیدن به درکی واقع بینانه تر از نقشی که میتواند در حوزه اجتماعی داشته باشد؛مسئله ای مهم است.هنگامی که وب به جامعه ی انسانی راه یافت کسی تصور ایم مقدار از تغییر و تحول را نداشت تا حدی که به رغم آسیب های ناشی از از آن نتوان زندگی بدون آن را تصور کرد.گسترده ترین ارتباطات تعاملی درون شبکه های اجتماعی مجازی صورت میگیرد.انواع شبکه های مذکور به زغم نفاوت های شاختاری و کارکری شان,ویژگی های مشترکی دارند که آنها را از دیگر خدمات اینترنتی متمایز میکند:

 ۱ :ابزارهای پیشرفته برای به اشتراک گذاری محتوای دیجیتالی(متنها؛تصاویر,موسیقی,ویدئو ها,برچسب ها و ...)بین اعضای شبکه

 ۲:ابزارهای پیشرفته برای اجتامعی کردن اعضا و ارتباط آنها

 ۳:ماهیت مشارکت آزاد وامکان فعالیت در مقیاس بزرگ

 ۴:محدوده عظیم موضوعی و توانایی بایگانی داده ها

 ۵:دسترسی آزاد به (برخی) از داده های عمومی در باره کاربران و رفتارشان

 ۶:کیفیت های نسبتا جدید در تعامل نسبتا زیاد

 از موارد بالا آنچه که حائز اهمیت است و باعث تمایز شبکه های اجتماعی مجازی با وبلاگ ها,چت روم ها و دیگر اجتماعات مجازی میشود,تنوع زیاد در سطح تعامل و اجتماعی سازی مجازی موجود در شبکه هاست.این عوامل,میتواند اطلاعاتی را که نیز از این شبکه ها استخراج می شوند را نیز تعیین کند.گفتنی است هر چه سطح بیشتری برای همکاری وجود داشته باشد,تعامل بیشتری نیز در شبکه های اجتماعی مجازی وجود خواهد داشت.تعامل زیاد کلید بقای شبکه های اجتماعی مجازی است. کیوسیس تعامل را محصول یکی از سه دسته عوامل ساختار رسانه(ظرفیت سیستم رسانه برای انتقال و دریافت اطلاعات در اشکال چند گانه),مجموعه ارتباطی(بستری که در آن مبادله پیام انجام می شود),و درک کاربران(مفهوم موجود در ذهن کاربران و شرکای ارتباطی و حس مشترک آنها)می داند.

 از آنجا که هر شبکه اجتماعی مجازی می تواند سطح متفاوتی از اجتامعی سازی را فراهم کند با استفاده از این سطوح می توان خدمات اینترنتی را طبقه بندی کرد: سطح اول دسترسی به اطلاعات شبکه را ممکن می سازد.سطح دوم سبب می شود کاربران محتوای دیجیتالی را مبادله کنند و سطح سوم,امکان پیوستن و مشارکت در یک منفعت جمعی را و یا به عبارتی مشارکت در یک اقدام هماهنگ را برقرار میکند و سطح چهارم,باعث میشود اعضا پروفایل های خود را اشکار کنند و در نهایت,اعضا میتوانند یک شخصیت مجازی یا آواتار(تجسم اینترنتی) را در یک محیط کاملا شبیه سازی شده سه بعدی مشاهده کنند.(همان)

 در این بخش برای آن که ما بتوانیم برای مذکورات بالا شاهد مثالی بیاوریم به یک نمونه از پژوهش های داخلی مطالعه اکتشافی مسعود کوثری که جهان فرهنگی کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی «اورکات» بررسی کرده را می آوریم.

این پژوهش به علت تحلیل محتوای کمی مندرج در صفحات عضویت کاربران ایرانی,نشانه های فرهنگی مورد توچه جوانان عضو شبکه اورکات را ترسیم می کند.نتایبج تحقیقات نشان می دهد مهم ترین علت حضور کاربران در شبکه,پیدا کردن دوست و بعد از آن پیدا کردن شریک فعال برای زندگی بوده است.اکثر آنها خود را بدون گرایش سیاسی مشخص اعلام کرده اند و متوسط افراد شبکه دوستان یک عضو اورکات در بیش از نیمی از موارد سیزده نفر و از میان علایق فرهنگی ؛ یه حوزه موسیقی,فیلم و ادبیات از دیگر حوزه ها برای اعضا جالب تر بوده است.

البته توجه به موسیقی کلاسیک و پاپ غربی ,کتاب و فیلم های خارجی بیش از انواع سنتی و داخلی آنها دیده شده است.در این تحقیق از بین اجتماعات شناسایی شده در اورکات به ترتیب اجتماعات هنری و ادبی(۵/۲۰)اجتماعات اجتماعی و تفریحی(۵/۱۱درصد)و اجتماعات جنسی(۲/۶درصد) بیشترین اعضا را به خود اختصاص داده و اجتماعاتی هم چون دینی و معنوی (۴/۳درصد)؛ورزشی(۱/۳),فناوری اطلاعات(۶/۲درصد),سیاسی(۵/۲درصد),دانش آموزی(۳.۲درصد)و عاشقانه(۳/۲درصد) در رده های بعدی قرار می گیرند.در مجموع نتایج تحقیق ازمشارکت گفتوگویی کاربران در قالب بیوستن به انجمن های مختلف,حاکی از تنوع هویتی کاربران و همراه شدن با جریان جهانی شدن فرهنگی حکایت داردو در این راستا به نیاز کشور به یک سیاست هویتی مناسب و غیر طرد کننده تاکید می کند(کوثری,۱۳۸۶)(دکتر محمود شهابی,۱۳۹۱)

هم چنین به نظر می رسد که کاربران ایرانی به خصوص نسل جوان ما اغلب برای استفاده از امکانات دوست یابی به این نوع از سایت ها مراجعه می کنند ،که خود این می تواند عللی چند داشته باشد.

یکی آن که جامعه ی ایران در گذر از سنت به مدرنیته است و این نسل میخواهد راه زندگی خود را خود تعین کند و به دنبال سبک زندگی غربی می گردد و دوستی هایی که در نظر او موجه ودر نظر جامعه ی او نا موجه است.پس او سعی بر آن دارد که به دور از چشم بخش سنتی جامعه که اغلب هم بی سواد بوده و هم چنین با چنین امکاناتی مواجه نیستند در سمت ارزش های خود به پیش برود و خود را در چنین جامعه ایی که به سمت فرد گرایی به پیش می رود از تنهایی به در آورد و خلا خود را بتواند تا به حدی پر کند.

از علل دیگر می تواند این باشد که در جامعه ای مثل ایران که امکان ابراز تمام عقاید سیاسی به طور کامل وجود ندارد نسل جوان و سرکش سعی میکند تا گفته های خود را از این مجرا بیان کند .اما باید بدین نکته توجه کرد که این انگیزه اغلب نه برای کارهای سیاسی بلکه برای شرکت در بحث های سیاسی است و به نظر می رسد این عده دارای فعالیت های سیاسی سازمان یافته نیستند.اما از این نکته نیز نباید غافل ماند که فعالیت های سازمان یافته نیز وجود دارد.

این گسترش و توسعه ی شبکه های اجتماعی مجازی با این سرعت نشان از اقبال این خدمت در بین توده ی مردم در جامعه ی جهانی دارد.با وجود این که بیشتر شبکه های اجتماعی از جمله توییتر و فیس بوک در ایران با مسئله فیلترینگ مواجه هستند اما ما شاهد آن هستیم که استقبال کراربران ایرانی نیز از سایت های مذکور روند چشم گیری داشته است چنانکه بر طبق آمار الکسا؛فیس بوک یکی از ده سایت برتر مورد استفاده ی ایرانیان در فضای مجازی است.

از علل این استقبال می توان گفت که با وجود این که از زمان پا به عرصه گذاشتن این ردیف از سایت ها زمان زیادی نمی گذرد اماعللی چند باعث می شوند تا افراد به استفاده از این سایت ها رغبت نشان دهند؛از جمله مسئله تازگی وجذابیت این نوع از سایت های مذکور و هم چنین قابلیت های این سرویس؛که باعث میشود مخاطب از آن حالت منفعل بودن خارج شده و خود را موجودی فعال در بین میلیون ها فرد فعال دیگر ببیند و هم چنین پخش شدن اندیشه ها و چیز هایی که مورد علاقه اوست. حتی نوشته هایش در فضایی بدین وسعت که این را می توان در سه سطح مورد بررسی قرار دارد«اطلاعات,ارتباطات,تعاملات»